Усталяванне савецкай улады ў Налібаках

11 лістапада 1918 года скончылася І сусветная вайна. Але ў Беларусі адносны мір настаў толькі праз тры гады, калі сённяшнія беларускія землі падзялілі паміж сабой Польшча і Расія. Ад заканчэння вайны да 1921 года паміж палякамі і рускімі адбывалася барацьба за большы кавалак Беларусі. Не прамінула гэтае супрацьстаянне і Налібакі. 

Напалеонаўскі камень знайшоўся

Дзякуючы пільнасці аднаго з налібачан, унікальны помнік прысутнасці французскага імператара ў Налібаках удалося захаваць ад разбурэння.

Святога Бартламея - фэст налібацкай парафіі

Штогод, напрыканцы жніўня, налібацкія вернікі адзначаюць фэст апякуна парафіі - святога Бартламея. У гэты дзень у касцёле Ўнебаўзяцця Найсвяцейшай Марыі Панны адбываецца ўрачыстая ішма з удзелам парафіян з усіх куткоў Налібацкага краю. Як раней, так і цяпер, гэты дзень лічыцца галоўным святам парафіі.

Як Абрам Любашэўскі прымаў біскупа Лазінскага

У 1924 годзе нацыяналістычны і антысеміцкі польскі часопіс „Myśl Niepodległa” пісаў пра візіт тагачаснага мінскага біскупа Зыгмунта Лазінскага ў Налібакі. Варшаўскім рэдактарам газеты не спадабалася хто і як прымаў іерарха ў налібацкай парафіі. Газета вінаваціла налібачан у залежнасці ад габрэяў.

Народнае вучылішча ў Налібаках

У 1862 годзе ў Налібаках было заснаванае народнае вучылішча. Гэтая навучальная ўстанова размяшчалася ва ўласным будынку. Яна ўтрымлівалася за сродкі дзяржаўнага казначэйства і мясцовых сялян. Народнае вучылішча з’яўляецца найстарэйшай вядомай навучальнай установай у Налібаках. 

Беларускі дызайнер прыдумаў сімвал Налібак

З прапановай стварыць лагатып вёскі да Змітра Краўчанкі звярнуліся аўтары Блогу Налібацкага краю. Малады беларускіх дызайнер ласкава пагадзіўся і прадставіў на выбар налібачан варыянты лагатыпу. У бліжэйшы час жыхары і ўраджэнцы Налібак абяруць у інтэрнэт-галасаванні адзін з сімвалаў, які будзе выкарыстоўвацца ў севіце ў якасці неафіцыйнага сімвала сваёй вёскі. 

Забойства на Кромані

У 1700 годзе ля Кромані ў Налібацкай пушчы адбылося жудаснае здарэнне. Крывавую расправу над двума габрэямі з вёскі Мікалаева, што ў сённяшнім Іўеўскім раёне, апісваў у красавіку таго ж года ў лісце да канцлера ВКЛ Караля Станіслава Радзівіла адміністратар налібацкіх уладанняў Уладзіслаў Чахоўскі.

Як налібацкія прайдзісветы сялян у БССР вадзілі

Пасля ўсталявання польска-савецкай мяжы ў 20-ых гадах мінулага стагоддзя, Налібакі апынуліся на польскай тэрыторыі. Мяжа, якая праходзіла за Стоўбцамі, стала крыніцай ўзбагачэння для тысяч людзей. Гэта быў рай для кантрабандыстаў. Арыгінальны, але далёкі ад законнасці, спосаб зарабіць лёгкія грошы, вынайшла некалькі жыхароў Налібак.

Улюбёны ў Сібір налібачанін

 













Сібір за апошнія два стагоддзі стала словам-праклёнам, месцам пакутаў мільёнаў людзей, нялюдскай зямлёй, ад адной назвы якой застывала кроў у жылах. Трагічныя ўспаміны пра Сібір перадавалі праз пакаленні і сотні налібачан. Але быў сярод ураджэнцаў нашага краю чалавек, для каторага Сібір стала лёсам, захапленнем і справай жыцця.

Як налібацкія эмігранты ў Нью-Ёрку па-літоўску гаварылі

У 1910 годзе двое братоў Грыгарцэвічаў з-пад налібацкай вёскі Несцеравічы паехалі за лепшай доляй у Амерыку. Пабылі троху, пакруціліся, паглядзелі і .... адзін вырашыў вярнуцца дадому, бо ў Амерыцы, маўляў, праца для коней, а не для людзей. Другі ж вырашыў “ах, будзь, што будзе, застунуся”. Неўзабаве да яго з Налібацкай Рудні прыехала і жонка. Яны пасяліліся на Брукхэвэн, што на Лонг – Айландзе, і адкрылі ферму качак.

Налібацкая пушча ў “Лістах з дарогі” Ядвігіна Ш.

У 1910 годзе беларускі пісьменнік, загадчык аддзела "Нашай Нівы", Ядвігін Ш. вандраваў пешшу па Беларусі. Прайшоў ён і праз Налібацкую пушчу, а нават завітаў і ў самі Налібакі. Свае ўражанні ад вандроўкі пісьменнік апісаў ў нарысе "Лісты з дарогі", які пабачыў свет у тым жа годзе ў першай беларускай газеце.

Апошні дзень Налібак

Апошні дзень Налібак. З кнігі М. Клімовіча.

У ліпені 1943 года ў Налібацкай пушчы пачалася нямецкая карная аперацыя супраць партызан і мясцовага насельніцтва. Брыгады СС, батальён Дырлевангера, паліцэйскія палкі, грэнадзёрскія і артылерыйскія ўзводы рабавалі мясцовых жыхароў, палілі вёскі, а ўсё насельніцтва вывозілі ў рабства ў ІІІ Райх. Ранкам 6 жніўня 1943 года немцы прыбылі ў Налібакі. 

Паўстанцы Каліноўскага ў Налібацкай пушчы

150 гадоў таму на тэрыторыі сённяшняй Беларусі, Польшчы і Літвы пачалося паўстанне Кастуся Каліноўскага. Гэта было паўстанне нацыянальна-рэвалюцыйных сіл на частцы зямель колішняй Рэчы Паспалітай і ВКЛ супраць расійскага панавання і за аднаўленне Рэчы Паспалітай. Сутыкненні паўстанцаў і расійскіх карнікаў адбываліся і ў Налібацкім краі. 

Адна з першых узгадак Налібак у дакументах. Фота.

Першы пісьмовы ўспамін пра Налібакі датуецца 1447 годам. У дакуменце ўзгадваецца касцел і ксёндз Шукан. Да 1485 года Налібакі знаходзіліся ва ўладанні Гедыголдавічаў, да 1554 — Кезгайлаў, потым Завішаў і Шэметаў. Мікалай Радзівіл “Чорны” набыў  Налібакі  17 сакавіка 1555 г. Унікальны дакумент ХVI ст. знаходзіцца ў Нацыянальным гістарычным архіве Мінска. + ФОТА ДАКУМЕНТА.