Святога Бартламея - фэст налібацкай парафіі

Штогод, напрыканцы жніўня, налібацкія вернікі адзначаюць фэст апякуна парафіі - святога Бартламея. У гэты дзень у касцёле Ўнебаўзяцця Найсвяцейшай Марыі Панны адбываецца ўрачыстая ішма з удзелам парафіян з усіх куткоў Налібацкага краю. Як раней, так і цяпер, гэты дзень лічыцца галоўным святам парафіі.

Гісторыя Налібакаў на працягу ўсяго існавання была цесна звязаная з касцёлам. Нават першае паведамленне пра Налібакі, якое датуецца 1447 годам, інфармуе пра пабудову святыні.  У 1622 годзе ён згарэў падчас баявых дзеянняў. Ужо ў 1639 годзе на сродкі Альбрэхта Радзівіла , тагачаснага ўладальніка налібацкіх земляў, быў пабудаваны новы драўляны касцёл. Але і яго жыццё было нядоўгае. На яго месцы ў 1699 годзе налібачане збудавалі касцёл, які праіснаваў ажно да 1942 года, пакуль яго не спалілі бальшавікі. У 1704 годзе гэтую святыню кансэкраваў віленскі біскуп Канстанты Казімір Бжастоўскі. Шматразова коштам Радзівілаў ён аднаўляўся, апошні раз у 1829 годзе. На той час налібацкая парафія адносілася да Вішнявецкага дэканату і мела 4 344 вернікаў.

Касцёл святога Бартламея.

Пробашчам касцёла быў на той час ксёндз Матулевіч, але хутка яго змяніў кс. пралат Юзаф Байка. Прыехаўшы, ён хутка ўзяўся за справу: будаўніцтва новага касцёла. Купіўшы кавал зямлі, знайшоўшы добрую будаўнічую гліну і неабходныя будаўнічыя рыштункі, святар узяўся за працу. Спецыяльна наймаць людзей для будаўніцтва не спатрэбілася. Налібачане самі з вялікай радасцю ішлі будаваць святыню. На той час людзі не ведалі ні трактароў, ні машын, усе працы вяліся ўручную. А гэты была нялёгкая справа. Па памерах касцёл меўся быць самы вялікі ў дэканаце.

Налібачане будуюць касцёл.

Яшчэ ў сярэдзіне 30-ых гадоў па ініцыятыве ксяндза Байкі ў Налібаках пачала працу электрастацыя і ўласная цагельня.

Неўзабаве ў Налібакі быў запрошаны біскуп Казімір Букраба, які пасля смерці Зыгмунта Лазінскага выконваў яго абавязкі, каб закласці першы камень у алтарную сцяну.

За некалькі гадоў былі збудаваныя сцены і дах касцёла. Святыня будавалася ў раманскім стылі. Амерыканскія налібачане купілі арган, які меліся неўзабаве выслаць у Налібакі. Але ...

Кс. Юзаф Байка.

У 1939 годзе ў Налібакі прыйшлі бальшавікі, або, як іх называў ск. Байка, “чорная хмара ў Усходу”. Пайшлі чуткі, што камуністы плануюць арыштаваць налібацкага пробашча. Але людзі выступілі ў яго абарону. Пэўны час кс. Юзафу нішто не пагражала, але хутка ён быў вымушаны ўцякаць, бо налібачан сталі вывозіць у Сібір.

У парафіі засталіся ксяндзы Дадас, Барадын і Жалнерскі, а пралат, пераапрануўшыся ў вяскоўца, знік. Нейкі час ён хаваўся у маёнтку Дзяржынскіх, а потым каля года працаваў пастухом на роднай Беласточчыне. Вярнуўся ён толькі тады, калі прыйшлі немцы, адрасціўшы па пояс бараду. Налібакі святар больш не пакінуў.

Ішоў жнівень 1942 года. Сутычкі паміж немцамі і партызанамі пачасціліся. Налібачанаў вывозілі ў Нямеччыну. Рэчка Лебяжода была чырвоная ад крыві. У ноч з 16 на 17 жніўня партызаны, даючы знакі лясным брыгадам, падпалілі 300-гадовы касцёлы св. Бартламея і св. Юзафа. Праз год за два кіламетры ад Налібак, ва ўрочышчы Ліпнікі, немцы расстралялі кс. Байку, Жалнерскага і Барадына, а целы спалілі. Кяндзу Дадасу пашанцавала. У гэты дзень ён выехаў па справах у Рубяжэвічы.

Налібачане страцілі сваю парафію.

1970 год.

Вайна скончылася. Але з касцёлам яна цягнулася яшчэ многія дзесяцігоддзі. У 1946 годзе яго замкнулі. Камуністы здзіўлялі мясцовых людзей сваёй здзічэласцю. У хату маглі зайсці міліцыянты і загадаць зняць абраз, на вуліцах пілавалі крыжы і вывозілі ў лес спальваць. Налібачане, хаваючыся, бралі шлюб ў суседніх парафіях, таемна хрысцілі дзяцей. Старэйшыя людзі штонядзелі пешку хадзілі ў касцёл за 12 км.

Асабліва чорнымі былі тыя часы, калі ўлада ўсур’ёз планавала зрабіць з касцёла каўбасны цэх, а пазней Дом культуры. Але знаходзіліся разумныя людзі, якія тлумачылі камуністам вар’яцкасць гэтых планаў.

Кс. Мар'ян Шэршань. 5.07.1994 г. 

                        

Кс. Люцыян Хмялёвец (пробашч Дзераўнянскай парафіі) і біскуп Казімір Свёнтэк.

Напрыканцы 80-ых гадоў налібацкая парафія і касцёл аднавілі сваю місію. Гэта стала дзякуючы кс. Мар’яну Шэршню, мясцовым жыхарам і нарадзінцам Налібак, што жывуць за мяжой. Вялікая заслуга ў гэтым належыць Ядвізе Ліпніцкай, якой ўжо няма з намі. З яе ініцыятывы была пабудаваная налібацкая капліца. Гэта яна пісала лісты ў розныя інстанцыі з просьбаю адчыніць касцёл. Вырашальным стаўся ліст, які яна напісала ў канцы 80-ых гг. Яго перадалі акадэміку Андрэю Сахараву, а той ў сваю чаргу – Раісе Гарбачовай. Пасля апошняга допісу пачалі прыязджаць розныя камісіі па справах рэлігіі. Дазвол быў атрыманы. Пачалося будаўніцтва.

У ліпені  1994 года касцёл Ўнебаўзяцца Найсвяцейшай Марыі Панны быў асвечаны біскупам Казімірам Свёнтэкам.

hramy.com

                             

ДГ