Фрыдрых Фальц-Фэйн - апошні ўладар Налібацкага краю

Апошнім уладальнікам Налібацкага краю на закаце Расійскай імперыі быў Фрыдрых Фальц-Фэйн (1863-1920) – вядомы натураліст, буйны землеўладальнік нямецкага паходжання.

Фальц-Фэйн вядомы, як арганізатар першага ў Расійскай імперыі запаведніка Асканія-Нова. Ён стварыў яго ў сваім радавым маёнтку пад Херсонам у сённяшняй Украіне. Гэта быў дэндрапарк і заапарк з сусветным імем, які стаў агульнаеўрапейскім цэнтрам навуковых і гаспадарчых эксперыментаў.

Для палявання на буйнога звера Фрыдрых Фальц - Фэйн ў 1897 годзе набыў вялікі лясны маёнтак Налібакі ў Віленскай губерні. Толькі ласёў тут налічвалі тры сотні. Не былі рэдкасцю высакародныя алені, казулі, кабаны, рысі. У дастатку вадзіліся рачныя выдры, норкі, куніцы, бабры, глушцы, цецерукі, рабчыкі, фазаны, лебедзі, журавы і чорныя буслы . У маёнтку меўся маленькі, але вельмі ўтульны паляўнічы палац, ссечаны з масіўных абчасаных бярвёнаў.

Фрыдрых Фальц-Фэйн стварыў у Налібаках дасканалую сістэму сажалак. Новы гаспадар развёў таксама шмат вельмі каштоўных парод рыб. Стары паляўнічы палац дабудавалі і пашырылі. У ім Фрыдрых Эдуардавіч прымаў сваіх гасцей, для якіх ён ладзіў сапраўды «каралеўскія» паляванні, якія па выдатках не саступалі царскім паляванням у запаведнай Белавежы.

Фальц-Фэйн перад паляваннем на зайцоў.

Паляванне ў Налібаках адрозніваліся ад царскіх кардынальна. У Фальц -Фэйна ніхто за колькасцю дзічыны не гнаўся. Крыважэрнасць там была не ўмодзе, таму запрашаліся ў Налібакі Паляўнічыя з вялікай літары, здольныя абмежавацца задавальненнем палявання на дазволеную дзічыну. Астатняе кампенсавалася багатай культурнай праграмай, на што Фальц - Фэйн быў вялікім майстрам.

І Сусветная вайна не пашкадавала Налібацкія лясы. Беззваротна пацярпелі і ўгоддзі, і іх насельнікі. Лес высякалі, усякую дзічыну, якая трапляла на вочы салдатам, бязлітасна адстрэльвалі. Рыбу з сажалак вылавілі, дакладней - пераглушылі гранатамі. Новыя гаспадары - бальшавікі прыкончылі апошніх ласёў, аленяў і ўсё, што яшчэ заставалася больш дробным.

Герб роду Фальц-Фэйнаў.

У сакавіку 1917 Фальц-Фэйн з'ехаў у Маскву, дзе працягваў займацца прыродаахоўнымі справамі. У пачатку 1918 г. яго арыштавалі «за шпіянаж» на карысць Нямеччыны. Толькі праз некалькі месяцаў, дзякуючы апецы маскоўскіх навукоўцаў, яго вызвалілі.
У жніўні 1918 г. ён з'ехаў у Берлін, дзе даведаўся аб гібелі амаль усёй сям'і: 84-гадовую маці Сафію Багданаўну расстралялі.

Памёр Фрыдрых Фальц-Фэйн 2-га жніўня 1920 г. ад сардэчнага прыступу. Пахаваны на старых могілках "Дванаццаці апосталаў" ў Берліне.